Skleroza, czyli właściwie co? Poznaj definicję, objawy i sposoby leczenia tej przypadłości

Skleroza to słowo, które weszło do codziennego języka, zwykle w kontekście zapominania, roztargnienia czy chwilowych problemów z pamięcią. Ile razy zdarzyło się komuś rzucić: Oj, najwidoczniej mam sklerozę!, po tym, jak zapomniał, gdzie położył klucze? W rzeczywistości skleroza to nie tylko synonim zapominalstwa, ale przede wszystkim termin medyczny odnoszący się do poważnych zmian w organizmie, głównie w układzie nerwowym. O czym dokładnie mówimy, gdy używamy tego słowa? Czy to rzeczywiście przypadłość wieku starczego, czy może dotyczy także młodszych osób? I wreszcie – czy można ją leczyć lub jej zapobiegać? Po odpowiedzi na te pytania zapraszamy do naszego dzisiejszego poradnika!

Czym właściwie jest skleroza?

Wbrew powszechnemu przekonaniu skleroza to nie jedno, konkretne schorzenie, ale raczej termin określający różne procesy zwyrodnieniowe w organizmie, w których dochodzi do twardnienia stwardnienia tkanek. Pochodzi od greckiego słowa „skleros”, oznaczającego „twardy”. W języku medycznym spotykamy go w wielu nazwach chorób, np. stwardnienie rozsiane – sclerosis multiplex czy miażdżyca znana także jako arteriosclerosis.

Najczęściej jednak, gdy mówimy o sklerozie, mamy na myśli zaburzenia pamięci i funkcji poznawczych, które mogą być związane zarówno z naturalnym procesem starzenia, jak i z poważnymi schorzeniami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera. Warto jednak pamiętać, że chwilowe roztargnienie czy trudności z przypomnieniem sobie nazwiska dawnego znajomego nie muszą od razu oznaczać problemów neurologicznych.

Jakie objawy powinny niepokoić?

Chwilowa utrata wątku w rozmowie, zapominanie, gdzie leżą okulary, czy brak przypomnienia sobie, co miało się kupić w sklepie: to rzeczy, które przytrafiają się każdemu, niezależnie od wieku. Z wiekiem pamięć może się nieco pogarszać, ale istnieją sytuacje, w których powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na swoje funkcje poznawcze.

Jeżeli problemy z pamięcią zaczynają być stałe, a nie sporadyczne, jeśli dotyczą istotnych wydarzeń lub umiejętności, których wcześniej się nie zapominało, może to być sygnał, że coś dzieje się niepokojącego. Szczególną uwagę warto zwrócić na takie objawy jak trudności z orientacją w czasie i przestrzeni, kłopoty z logicznym myśleniem, trudność w przypomnieniu sobie podstawowych informacji, np. adresu zamieszkania, czy zmiany w zachowaniu, takie jak rozdrażnienie, apatia, nagłe zmiany nastroju. Długotrwałe problemy z pamięcią i koncentracją mogą być objawem nie tylko naturalnego starzenia się mózgu, ale też poważniejszych schorzeń, takich jak choroby neurodegeneracyjne na przykład Alzheimer lub Parkinson, czy zaburzenia krążenia mózgowego, prowadzące do demencji naczyniowej.

Przyczyny sklerozy: co wpływa na funkcjonowanie mózgu?

Mózg to niezwykle skomplikowana struktura, a jego prawidłowe działanie zależy od wielu czynników. Jednym z głównych problemów, które mogą prowadzić do sklerozy w rozumieniu medycznym, są zmiany miażdżycowe w naczyniach krwionośnych mózgu. Z biegiem lat tętnice mogą ulegać zwężeniu i twardnieniu, co prowadzi do niedostatecznego dotlenienia neuronów. A to właśnie odpowiednie ukrwienie i dostarczanie tlenu pozwalają mózgowi funkcjonować prawidłowo.

Nie bez znaczenia są też czynniki genetyczne! Jeśli w rodzinie występowały choroby neurodegeneracyjne, ryzyko ich pojawienia się może być wyższe. Wpływ na funkcje poznawcze mają również inne schorzenia, jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy otyłość. Zła dieta, brak aktywności fizycznej, przewlekły stres i używki także mogą przyspieszać procesy degeneracyjne w mózgu. Warto wspomnieć również o niedoborach witamin i minerałów, zwłaszcza witaminy B12. Jej niedostatek może prowadzić do problemów z pamięcią i koncentracją. Długotrwałe niedobory składników odżywczych mogą sprawić, że funkcje poznawcze zaczną słabnąć, co może być mylnie interpretowane jako początek choroby neurodegeneracyjnej.

Czy sklerozę można leczyć?

To, czy skleroza jest odwracalna, zależy od jej przyczyny. Jeśli mamy do czynienia z zaburzeniami pamięci wynikającymi z niedoborów żywieniowych, złych nawyków czy przemęczenia, często wystarczy zmiana stylu życia, aby poprawić kondycję mózgu. W przypadku poważniejszych schorzeń, takich jak choroby neurodegeneracyjne, leczenie polega głównie na spowolnieniu ich postępu.

W terapii stosuje się leki poprawiające krążenie mózgowe, suplementację niezbędnych składników odżywczych oraz ćwiczenia pamięciowe, które pomagają utrzymać sprawność umysłową. Co ciekawe, w niektórych przypadkach zaleca się również psychoterapię, szczególnie jeśli pojawiają się zaburzenia nastroju towarzyszące problemom z pamięcią.

Jak dbać o mózg, aby uniknąć problemów z pamięcią?

Nie ma cudownej recepty na zatrzymanie procesów starzenia, ale istnieją sposoby, by jak najdłużej utrzymać dobrą kondycję umysłową. Aktywność fizyczna jest jednym z kluczowych czynników. Poprawia ona krążenie, dotlenia mózg i pobudza go do działania. Równie ważna jest dieta bogata w zdrowe tłuszcze na przykład ryby, orzechy, oliwa z oliwek, a także warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste.

Nie można też zapominać o treningu umysłu. Nauka nowych rzeczy, rozwiązywanie zagadek logicznych, czytanie, gry strategiczne. Wszystko to pobudza mózg do pracy sprawia, że dłużej zachowuje on sprawność. Tak samo jak kontakty społeczne. Osoby aktywne towarzysko mają mniejsze ryzyko demencji, co pokazuje, że interakcje międzyludzkie są ważnym elementem dbania o zdrowie mózgu.

Skleroza: to warto zapamiętać

Skleroza to nie tylko zapominanie kluczy czy roztargnienie. To poważny problem, który może mieć różne podłoża. Choć z wiekiem pewne zmiany w pamięci są naturalne, niektóre objawy mogą świadczyć o poważniejszych schorzeniach. Kluczowe jest odpowiednie dbanie o zdrowie, zarówno poprzez dietę, aktywność fizyczną, jak i stymulowanie umysłu. A jeśli zauważymy niepokojące symptomy u siebie lub bliskich, warto skonsultować się z lekarzem. Bo im wcześniej zareagujemy, tym większe szanse na zahamowanie problemu.